Negocjacje w sprawie uruchomienia kolejnej, trzeciej już edycji funduszy norweskich zakończyły się w 2017 roku, ale dopiero dwa lata później rozpoczyna się nabór wniosków o finansowanie. Z początkiem 2019 roku ruszyły pierwsze konkursy, w ramach których łącznie ma być do rozdania aż 809,3 mln euro. Poniżej wyjaśniamy, czego tym razem mają dotyczyć projekty norweskie, jakie są procedury ubiegania się o dotacje oraz kto ma szanse z nich skorzystać.
Krótkie przypomnienie, czym są fundusze norweskie
Funduszami norweskimi potocznie nazywa się Norweski Mechanizm Finansowy oraz Mechanizm Finansowy EOG. Jest to program pomocowy organizowany i sponsorowany przez Norwegię, Islandię oraz Liechtenstein, czyli trzy kraje niebędące członkami Unii Europejskiej, lecz uczestniczące w Europejskim Obszarze Gospodarczym. W zamian za możliwość korzystania ze wspólnego rynku UE państwa te zapewniają bezzwrotne wsparcie finansowe dla 15 krajów unijnych o najniższym PKB. Beneficjentami tej pomocy są więc głównie kraje Europy Środkowo-Wschodniej (m.in. Polska, Węgry, Czechy, Słowacja, kraje bałtyckie) oraz Południowej (Grecja, Portugalia, Hiszpania). Od I edycji tego programu, który miał miejsce w latach 2004-2009, wymienia się dwa cele tej pomocy:
– niwelowanie różnic społecznych oraz gospodarczych na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
– wzmocnienie współpracy i stosunków dwustronnych między krajami-darczyńcami a krajami-beneficjentami.
Aktualnie uruchamiane są środki w ramach III edycji funduszy norweskich na lata 2014-2021, których łączna pula wynosi 2,8 mld euro. Po raz kolejny Polsce przypada największa suma dotacji (ponad 809 mln euro).
Obszary finansowania w Polsce i alokacja środków w III edycji
Pod względem dystrybucji środków dotacje norweskie są bardzo podobne do tych otrzymywanych z Unii Europejskiej. W tym przypadku także mamy do czynienia z wieloma obszarami tematycznymi, które objęte są oddzielnymi programami i odrębnymi budżetami. Każda edycja wiąże się z ustaleniem na nowo tych obszarów pomocy. Na lata 2014-2021 programy oraz finansowy zakres pomocy w każdym z nich został określony następująco:
1. Innowacyjność oraz rozwój przedsiębiorczości – 85 mln euro
2. Środowisko, energia i zmiany klimatu – 140 mln euro
3. Rozwój lokalny – 100 mln euro
4. Badania – 110 mln euro
5. Edukacja – 20 mln euro
6. Zdrowie – 20 mln euro
7. Kultura – 75 mln euro
8. Sprawiedliwość – 70 mln euro
9. Społeczeństwo obywatelskie – 53 mln euro
10. Sprawy wewnętrzne – 20 mln euro
11. Dialog społeczny – 6,12 mln euro
12. Fundusz współpracy dwustronnej – 16,19 mln euro.
Większość z wymienionych wyżej programów ma być uruchamiana od 2019 r. i wdrażana aż do 2024 roku.
Kto i w jaki sposób może ubiegać się o środki norweskie?
W ramach wyżej wymienionych programów opracowywane są szczegółowe wytyczne dotyczące potencjalnych projektów mogących ubiegać się o finansowanie i to od nich zależy, dla kogo fundusze norweskie będą dostępne i na jakich warunkach.
Ogólnie beneficjentami tych mechanizmów finansowych mogą być samorządy, małe i średnie przedsiębiorstwa, placówki opieki zdrowotnej, instytucje kultury, szkoły, uczelnie itd. Co ważne, w większości przypadków wymagane jest wskazanie przez wnioskodawcę partnera z kraju-darczyńcy, który będzie brał udział w realizacji projektu (jednym z głównych celów pomocy jest zacieśnianie współpracy bilateralnej między krajami). Więcej na ten temat można przeczytać na stronie firmy, która od wielu lat zajmuje się pomocą w pozyskiwaniu dotacji norweskich i procedury konkursowe zna od strony praktycznej: www.subitoadvising.pl/fundusze-norweskie.
Jednym z pierwszych programów, który wystartował z naborem wniosków, był program „Rozwój lokalny”. W najnowszej edycji jest on skierowany do 255 małych i średnich miast z najtrudniejszą sytuacją gospodarczą i społeczną. O wsparcie mogą więc wnioskować konkretne gminy mające status miasta, które znalazły się na specjalnej liście. Tryb wnioskowania ma charakter konkursowy – dofinansowanie finalnie ma otrzymać około 15 projektów. Mogą one dotyczyć wielu różnych aspektów np. czystej energii, polityki socjalnej i mieszkaniowej, transportu, czy też wsparcia lokalnej przedsiębiorczości lub rynku pracy. Zupełnie inaczej pod względem potencjalnych beneficjentów pomocy mogą wyglądać nabory wniosków w przypadku pozostałych programów dotyczących np. kultury, zdrowia, czy środowiska.
Dotacja norweska – dlaczego warto o nią wnioskować w 2019 roku?
Poprzednie dwie edycje funduszy norweskich pomogły zrealizować wiele ciekawych projektów – wyremontowano wiele zabytków, otwarto nowe oddziały szpitalne, a także zainwestowano w wiele proekologicznych rozwiązań. Choć pod względem finansowym atrakcyjniejsze wydają się fundusze europejskie, możliwości ich wykorzystania aktualnie stają się coraz mniejsze ze względu na kończące się środki w ramach perspektywy na lata 2014-2020. Tymczasem pomoc od Norwegów dopiero nabiera rozpędu. Właśnie w 2019 roku rozpoczynają się nabory wniosków w przypadku większości programów, dlatego wszyscy, dla których zabrakło pieniędzy z UE, mogą spróbować swojego szczęścia w mechanizmach finansowych EOG.
